Βρίσκονται παντού, δεν διασπώνται βιολογικά και απειλούν την υγεία μας. Αναζητώντας τις «αιώνιες» χημικές ουσίες, που αποθηκεύονται στον οργανισμό μας.
Τι κοινό έχουν ένα αδιάβροχο τζάκετ, ένα κουτί πίτσας, μία συσκευασία κατεψυγμένων λαχανικών κι ένα αντικολλητικό τηγάνι; Κατά πάσα πιθανότητα και τα τέσσερα αυτά αντικείμενα καθημερινής χρήσης περιέχουν παραφορμαλδεϋδικές ουσίες (PFAS). Πρόκειται για 4.500 διαφορετικά χημικά συστατικά βιομηχανικής παραγωγής, που θεωρούνται επιβλαβείς για την υγεία και δεν συναντώνται, αλλά και δεν αποδομούνται στη φύση. Γι αυτό ακριβώς οι ειδικοί κάνουν λόγο για «αιώνιες χημικές ουσίες» (forever chemicals).
Ο Ρόλαντ Βέμπερ, σύμβουλος των Ηνωμένων εθνών σε περιβαλλοντικά θέματα, υποστηρίζει ότι «τα PFAS περιλαμβάνονται στις πιο απειλητικές ουσίες που έχουν επινοηθεί ποτέ». Υπολείμματά τους εντοπίζονται στο υπέδαφος, στο πόσιμο νερό, στα ζώα, σε τρόφιμα που καταναλώνουμε καθημερινά, αλλά και στον ανθρώπινο οργανισμό. Σύμφωνα με τους ειδικούς, το 98% των Αμερικανών έχουν κάποια ποσότητα PFAS στο αίμα τους. Έρευνες που έχουν γίνει στην Ινδία, στην Ινδονησία και στις Φιλιππίνες κατέγραψαν PFAS στο μητρικό γάλα. Στη Γερμανία εκτιμάται ότι όλα τα παιδιά έχουν αυτή τη χημική ουσία στον οργανισμό τους. Μάλιστα το ένα στα πέντε παιδιά έχει συσσωρεύσει ήδη ποσότητα που υπερβαίνει τα κρίσιμα όρια.
Ήδη από το 1970 εσωτερικά έγγραφα της DuPont χαρακτήριζαν τοξική την πρώτη ύλη για την παραγωγή του τεφλόν
Έχουμε όλοι τις συγκεκριμένες ουσίες; Με αυτοεξέταση προφανώς δεν μπορούν να εντοπιστούν. Δημοσιογράφος της Deutsche Welle έστειλε δείγμα αίματος σε εξειδικευμένο εργαστήριο στο Έρλανγκεν της Βαυαρίας και η απάντηση που έλαβε ήταν ότι η ποσότητά τους στο αίμα φτάνει τα 0,0000045 γραμμάρια ανά λίτρο αίματος, δηλαδή περίπου ο μέσος όρος που καταγράφεται στη Γερμανία και μόλις το 1/10 της τιμής που θεωρείται κρίσιμη. «Σύμφωνα με τα σημερινά επιστημονικά δεδομένα οι τιμές αυτές δεν ξεπερνούν κάποιο όριο που συνεπάγεται κίνδυνο», εξηγεί ο καθηγητής Τόμας Γκέεν. Η αλήθεια είναι πάντως ότι οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη αποφανθεί οριστικά για την επικινδυνότητα των ορίων.
Θεωρητικά οι «αιώνιες χημικές ουσίες» μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στο συκώτι και στα νεφρά, να επηρεάσουν την ανδρική γονιμότητα, να μειώσουν την αποτελεσματικότητα των εμβολιασμών – κάτι αρκετά σημαντικό σε εποχές πανδημίας – και επιπλέον, από μία ποσότητα και πάνω, να έχουν καρκινονογόνο δράση. Νεότερες έρευνες δείχνουν ότι μία μεγάλη ποσότητα PFAS στον ανθρώπινο οργανισμό μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές και σε περίπτωση μόλυνσης με τον κορωνοϊό. Ο οργανισμός χρειάζεται χρόνο για να τις αποβάλει με φυσικό τρόπο.
Πώς εισέρχονται στον οργανισμό μας;
Εγκαταστάσεις της DuPont στο Χαμ της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας
Αυτή ακριβώς η ανθεκτικότητα καθιστά χρήσιμες αυτές τις χημικές ουσίες, τις οποίες πλέον εντοπίζουμε σε μία σειρά προϊόντων όπως το τεχνητό δέρμα, το φωτογραφικό χαρτί, τα λιπάσματα, τον αφρό του πυροσβεστήρα, τα χρώματα και άλλα. Στον οργανισμό τα PFAS εισέρχονται κυρίως με τα τρόφιμα. Υψηλές τιμές των επικίνδυνων ουσιών μπορεί να καταγράφουν το κρέας, το γάλα, το ψάρι, τα αυγά και τα λαχανικά που προέρχονται από ιδιαίτερα επιβαρυμένες περιοχές. Υπολείμματα των ουσιών αυτών διοχετεύονται στο περιβάλλον μέσω βιομηχανικών αποβλήτων και αερίων ή μέσω ΧΥΤΑ. Οι περισσότερες μονάδες επεξεργασίας λυμμάτων δεν μπορούν να τις απομονώσουν.
PFAS έχουν ήδη φτάσει στα βουνά της Παταγωνίας, στα χιόνια της Αρκτικής ή στην οροσειρά Αλτάι της Ρωσίας. Έχουν εντοπιστεί σε ζωντανούς οργανισμούς, όπως οι πολικές αρκούδες ή τα δελφίνια. Ζώα που συγκεντρώνουν υπερβολική ποσότητα των συγκεκριμένων χημικών ουσιών παρουσιάζουν διαταραχές στην ορμονική λειτουργία τους, καθώς και στη λειτουργία του θυρεοειδούς. Η επίδραση των PFAS στο οικοσύστημα δεν έχει ακόμη διερευνηθεί επαρκώς.
Από το πυρηνικό οπλοστάσιο στην …κουζίνα
Ακόμη και στα βουνά της Παταγωνίας έχουν εντοπιστεί ίχνη PFAS
Μία από τις πρώτες ουσίες PFAS, το πολυτετραφθοροαιθυλένιο (PTFE), είχε ανακαλύψει ήδη από το 1938 η αμερικανική χημική βιομηχανία DuPont. Είχε την ιδιότητα να προστατεύει τα μέταλλα από διάβρωση ακόμη και σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, γι αυτό χρησιμοποιήθηκε στην κατασκευή της ατομικής βόμβας. Αργότερα, με την ονομασία τεφλόν, χρησιμοποιήθηκε ως αντικολλητική ουσία σε μαγειρικά σκεύη, ιδιαίτερα σε τηγάνια, και γνώρισε τεράστια εμπορική επιτυχία. Το 1998 τα πράγματα άλλαξαν όταν ένας κτηνοτρόφος στη Δυτική Βιρτζίνια των ΗΠΑ, το αγρόκτημα του οποίου ήταν κοντά σε βιομηχανική μονάδα παραγωγής τεφλόν, είδε τα ζώα του «να πέφτουν νεκρά, το ένα μετά το άλλο». Αυτό επισημαίνει, μιλώντας στην Deutsche Welle, ο Ρόμπερτ Μπίλοτ, δικηγόρος του συγκεκριμένου αγρότη στη διαμάχη του με τη βιομηχανία.
Οι σχετικές έρευνες υποδεικνύουν ότι χιλιάδες άνθρωποι στην ίδια περιοχή είχαν μολυνθεί από τα απόβλητα του εργοστασίου και, σε αντίθεση με τις αρμόδιες αρχές, η βιομηχανία DuPont το γνώριζε, αλλά αδιαφορούσε. Το 2017, ενώ στην περιοχή είχαν ήδη καταγραφεί αυξημένα κρούσματα καρκίνου των νεφρών και των όρχεων, η DuPont συμφώνησε να καταβάλει στα θύματα αποζημιώσεις συνολικού ύψους 671 εκατομμυρίων δολαρίων για σωματική βλάβη σε 3.550 περιπτώσεις. Σταδιακά η ΕΕ, οι ΗΠΑ και οι Ιαπωνία απαγόρευσαν ορισμένα PFAS. Στη Γερμανία εκτιμάται ότι η επιβάρυνση από τις «αιώνιες χημικές ουσίες» έχει μειωθεί κατά τουλάχιστον 50% από το 1990. Εταιρίες όπως οι Vaude, Paramo, Rotauf που παράγουν outdoor αθλητικά ρούχα και εξοπλισμό, υποστηρίζουν ότι έχουν σταματήσει τη χρήση PFAS. Το ίδιο δηλώνει και η γνωστή ΙΚΕΑ. Χώρες όπως η Γερμανία, η Δανία και η Σουηδία ασκούν πιέσεις ώστε να απαγορευθούν όλες οι ουσίες PFAS στην ΕΕ μέχρι το 2030.
Πηγή: dw.com
.jpg)
